Periyodik Kontrol ve Kalibrasyon Farkı Nedir?

Otomotiv servis endüstrisinde ekipmanların bakımı ve denetimi söz konusu olduğunda, "periyodik kontrol" ve "kalibrasyon" terimleri sıkça kullanılır. Ancak bu iki kavram, genellikle birbiriyle karıştırılır veya birbirinin yerine geçtiği düşünülür. Oysa her ikisi de bir servisin hem yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi hem de sunduğu hizmetin kalitesini en üst düzeyde tutması için hayati öneme sahip, fakat temelde farklı amaçlara hizmet eden iki ayrı süreçtir. Bir ekipmanın "güvenli" çalışması ile "doğru" ölçüm yapması arasındaki bu temel ayrımı anlamak, işletmenizin bütünsel başarısı için kritik bir adımdır.

Periyodik Kontrol Nedir?

Periyodik kontrol, adından da anlaşılacağı gibi, iş ekipmanlarının güvenli bir şekilde çalıştığından emin olmak amacıyla düzenli aralıklarla yapılan bir denetim sürecidir. Bu sürecin temel odağı ve yasal dayanağı, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yayımlanan "İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği"dir. Temel amacı, ekipmanın kullanımı sırasında çalışanlar, çevre ve genel iş yeri için herhangi bir risk oluşturup oluşturmadığını tespit etmek ve bu riskleri ortadan kaldırmaktır. Kısacası periyodik kontrol, "Bu ekipmanı kullanmak güvenli mi?" sorusuna yanıt arar.

 

Bu denetim sırasında yetkili uzmanlar, ekipmanın mekanik aksamını, güvenlik donanımlarını (acil durum durdurma butonları, koruyucular vb.), hidrolik ve pnömatik sistemlerini, elektrik tesisatını ve yapısal bütünlüğünü inceler. Araç liftleri, kompresörler, krikolar ve basınçlı hava tankları gibi kaldırma-iletme ekipmanları ve basınçlı kaplar, periyodik kontrole tabi tutulması gereken en yaygın cihazlardandır. Kontrol sonucunda, ekipmanın güvenli bir şekilde çalışmaya devam edip edemeyeceğini belirten bir "Periyodik Kontrol Raporu" düzenlenir. Bu işlem, öncelikli olarak bir iş güvenliği tedbiridir ve yasal bir zorunluluktur.

Kalibrasyonun Tanımı ve Amacı Nedir?

Kalibrasyon, bir ölçüm cihazının gösterdiği değerlerin, doğruluğu bilinen ve ulusal veya uluslararası standartlara göre izlenebilirliği sağlanmış bir referans cihazın (etalon) gösterdiği değerlerle karşılaştırılması ve aradaki sapmanın raporlanması işlemidir. Eğer cihazın ölçümlerinde kabul edilebilir toleransların dışında bir sapma tespit edilirse, bu sapmanın giderilmesi için ayarlama yapılır. Kalibrasyonun temel amacı, ölçüm belirsizliğini ortadan kaldırarak cihazın "doğru" ve "hassas" ölçüm yapmasını sağlamaktır. Bu süreç, "Bu ekipmanın ölçtüğü değer ne kadar doğru?" sorusunu cevaplar.

 

Otomotiv servislerinde kalibrasyon; fren test cihazları, egzoz emisyon ölçüm cihazları, tork anahtarları, far ayar cihazları ve günümüzün modern teknolojisi olan ADAS (İleri Sürüş Destek Sistemleri) sensör ayar üniteleri gibi doğrudan ölçüme dayalı tüm ekipmanlar için vazgeçilmezdir. Örneğin, kalibrasyonu yapılmamış bir fren test cihazı, fren performansı yetersiz bir araca "sağlam" raporu verebilir. Bu durum hem müşteri güvenini sarsar hem de ciddi güvenlik riskleri doğurur. Kalibrasyon, bir hizmetin kalitesini, teşhisin doğruluğunu ve onarımın başarısını doğrudan etkileyen bir kalite güvence sürecidir.

Periyodik Kontrol ve Kalibrasyon Hangi Noktalarda Farklılaşır?

Her iki sürecin de ekipman yönetimi için ne kadar önemli olduğu açıktır, ancak aralarındaki temel farkları netleştirmek, doğru hizmeti doğru zamanda almanız için kritik öneme sahiptir. Bu iki kavram arasındaki ayrımı şu temel noktalarda özetleyebiliriz:

●       Ana Amaç: Periyodik kontrolün birincil amacı iş güvenliğini sağlamak ve kazaları önlemektir. Kalibrasyonun ana amacı ise ölçüm doğruluğunu ve hassasiyetini güvence altına almaktır.

●       Odak Noktası: Periyodik kontrol, ekipmanın fiziksel durumu, aşınması ve güvenlik mekanizmaları üzerine odaklanır. Kalibrasyon, tamamen cihazın ürettiği ölçüm sonuçlarının doğruluğuna ve standartlardan sapma miktarına odaklanır.

●       Yasal Dayanak: Periyodik kontrol, doğrudan "İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği" ile zorunlu kılınmıştır. Kalibrasyon ise hem yasal düzenlemeler (örn. çevre mevzuatı) hem de ISO 9001 gibi kalite yönetim sistemi standartları ve üretici tavsiyeleri ile gerekli hale gelir.

●       Sonuç: Periyodik kontrol işlemi, ekipmanın "Uygun" veya "Uygun Değil" olduğunu belirten bir raporla sonuçlanır. Kalibrasyon ise cihazın ölçüm sapmalarını ve belirsizliklerini içeren, izlenebilirliği kanıtlayan bir "Kalibrasyon Sertifikası" ile belgelenir.

 

Bu farkı somut bir örnekle açıklamak gerekirse; bir araç liftinin periyodik kontrolü, halatlarının sağlamlığını, kilit mekanizmalarının çalışıp çalışmadığını ve genel yapısal güvenliğini denetler. Aynı liftin kalibrasyonu ise (eğer üzerinde bir tartım sistemi varsa) üzerine alınan aracın ağırlığını ne kadar doğru ölçtüğünü test eder. Görüldüğü gibi, biri güvenliği, diğeri ise doğruluğu garanti eder.

Mekanova ile Kapsamlı Ekipman Güvenliği ve Doğruluğu

Periyodik kontrol ve kalibrasyon arasındaki bu temel farkları bilmek, servisinizin hem yasalara tam uyumlu çalışmasını hem de müşterilerinize en yüksek kalitede hizmet sunulmasını sağlar. Bu iki hayati süreci tek ve güvenilir bir çatı altında birleştirmek ise operasyonel verimlilik açısından en akıllıca çözümdür. Mekanova, endüstriyel bakım, periyodik kontrol ve akredite kalibrasyon hizmetlerini bir bütün olarak sunarak işletmeniz için entegre bir çözüm ortağı olur.

 

Türkiye yetkili satıcısı olduğu MAHA gibi dünya lideri markaların fren test cihazlarından, her marka ve model araç liftine kadar tüm servis ekipmanlarınızın hem yasal güvenlik denetimlerini hem de hassas ölçüm ayarlarını tek bir noktadan, uzman kadrosuyla yönetebilirsiniz. Mekanova ile çalışmak, ekipmanlarınızın hem güvenli hem de doğru çalıştığından emin olmanızı sağlar. Bu da size yalnızca yasal uyum ve operasyonel verimlilik değil, aynı zamanda pazarda rekabet avantajı ve en önemlisi, müşterilerinizin nezdinde sarsılmaz bir güven kazandırır.